I can speak English, czyli dwujęzyczność w przedszkolu

Języki otwierają drzwi do przyjaźni, wiedzy, świata. Dzieci uczą się języka obcego w sposób miły i łatwy. Wczesne rozpoczęcie nauki języka obcego kształtuje u dzieci pozytywny stosunek do innych kultur i języków, jak również stanowi bazę dla późniejszych doświadczeń w tej dziedzinie. Edukacja dwujęzyczna w przedszkolu ma niewiele wspólnego tradycyjnymi formami uczenia języków obcych. W grupie dwujęzycznej zapewnia się dzieciom codzienny kontakt z językiem na zasadzie „zanurzenia” w nim, co zapewnia przyswajanie języka obcego w sposób naturalny. Dzieci poprzez gry, zabawy i odpowiednio dobrane pomoce dydaktyczne zadziwiająco szybko zaczynają rozpoznawać i reagować na komunikaty w języku obcym. Postaram się przybliżyć tę formę pracy w przedszkolu.

Na czym polega dwujęzyczne wychowanie? W przeciwieństwie do tradycyjnych metod wczesnego nauczania języka obcego- jest to taka organizacja procesu dydaktycznego w placówce, w którym język drugi jest obok języka ojczystego środkiem przekazu informacji, wiedzy i środkiem komunikacji. Pisząc za dr Magdaleną Olpińską, programu edukacji dwujęzycznej nie należy utożsamiać z tradycyjnymi formami wczesnego nauczania języków. W przedszkolu dwujęzycznym nie odbywa się bowiem formalna nauka języka obcego, tylko dzieci mają z min ciągłą styczność podczas pobytu w przedszkolu. Język drugi może być stosowany w każdej dziedzinie codzienności przedszkolnej: podczas zabaw, toalety, spożywania posiłków, czy wyjścia naspacer. Jedną z form wykorzystywanych w przedszkolach jest koncepcja early partial immersion- gdzie założeniem jest, iż udział języka ojczystego i języka polskiego powinien wynosić 50% /50%.

W przedszkolach stosuje się w praktyce różne metody rozwoju dwujęzycznego. Do najbardziej znanych należą: jedna osoba- jeden język i jedna osoba-dwa języki. Pierwsza metoda opiera się na założeniu, że native speaker- osoba mówiąca tylko w języku obcym, nie zwraca się do dzieci w ich ojczystym języku, a jedynie komunikuje się z nimi w języku drugim. Zasada jedna osoba- dwa języki jest dość popularna w polskich przedszkolach i polega na tym, że nauczyciel zwraca się do dzieci w języku obcym i w języku polskim.

Jak dziecko uczy się języka obcego? Wiek przedszkolny jest okresem silnego rozwoju języka ojczystego. Dzieci w tym przedziale czasowym uzyskują pełną kontrolę nad prawidłową wymową, składnią i morfologią. Proces ten uznaje się za zakończony dopiero w 7 roku życia. W procesie tym, dzieci wykorzystują naturalne, wrodzone zdolności uczenia się języka podczas komunikacji z innymi ludźmi.

Te same zdolności dzieci wykorzystują podczas nauki języka drugiego. Aby jednak proces był uruchomiony dzieci muszą mieć intensywny z nim kontakt. Mają wówczas możliwość naśladowania wypowiedzi dorosłych i aktywnie uczestniczyć w interakcji językowej. Od pierwszych chwil nauczania języka angielskiego należy wdrażać dziecko do używania go na zajęciach. Zapoznanie z materiałem leksykalnym odbywać się powinno za pomocą bezpośredniej demonstracji przy pomocy zabawek, obrazków, czy gestów. Dzieci bardzo szybko domyślają się znaczenia słów, jednak w przypadku nieporozumień należy zastosować tłumaczenie na język polski. Zajęcia zawsze powinny odbywać się w formie zabawy i należy wprowadzać jak najwięcej piosenek, wierszy, rymowanek oraz zabaw ruchowych. Ważne jest, by wszystkie dzieci brały czynny udział w zajęciach, powtarzały nowe struktury za nauczycielem, najpierw chóralnie, potem indywidualnie, zadawały sobie pytania i odpowiadały na nie. Nowe słownictwo należy wypowiadać wyraźnie i powoli, a później przyspieszać tempo mówienia.

Ważną zasadą podczas poznawania przez dzieci języka obcego jest konieczność systematycznego powtarzania treści już poznanych oraz wprowadzenie systemu nagradzania i chwalenia za efekty pracy. Za każde zapamiętane słowo, wypowiedziany zwrot dzieci należy pochwalić i pokazywać im jak wiele osiągnęły, ponieważ to będzie motywowało je do dalszego spontanicznego i niczym nie skrępowanego poznawania języka.

Język angielski w przedszkolu dwujęzycznym jest więc narzędziem ogólnego rozwoju poznawczego, intelektualnego, społecznego i emocjonalnego dzieci. Poznają dzięki niemu swoje otoczenie i świat, gromadzą doświadczenia i wiedzę o sobie i środowisku. Dzieje się to za pomocą integracji wypowiedzi z treściami oraz czynnościami, które dzieci obserwują i w których uczestniczą. Tak więc dla użycia języka angielskiego istnieje zawsze wyraźny kontekst sytuacyjny, by na jego podstawie dzieci mogły zrozumieć znaczenie wypowiedzi.

Dzieci w wieku przedszkolnym rozwijają swoje kompetencje językowe:

- naśladując wypowiedzi dorosłych

- ucząc się wielu rzeczy na pamięć

- samodzielnie rekonstruując system języka drugiego na podstawie rozumienia sensownych komunikacyjnie wypowiedzi językowych

Podsumowując warto zapoznać się z zaletami wychowania dwujęzycznego w przedszkolu. Jak napisał Renzo Titone: „ Dzieci, które zaczynają w bardzo wczesnym wieku uczyć się języka obcego, potrafią lepiej zrozumieć własny język ojczysty, jako że stają się świadome istnienia języka jako takiego”. (Dwujęzyczna edukacja jako wielka gra)

Dlaczego należy zacząć już przedszkolu?

- Jedynie w okresie przedszkolnym dziecko jest w stanie opanować umiejętność komunikacji w języku obcym w sposób naturalny

- Nauczanie dwujęzyczne gwarantuje uzyskanie porównywalnych, jeśli nie równych kompetencji językowych w obu językach

- Badania dowodzą, że odpowiednio prowadzona nauka języka angielskiego w wieku przedszkolnym ma pozytywny wpływ na rozwój innych sprawności intelektualnych dziecka

- Dzieci w wieku przedszkolnym mają wyjątkowe zdolności intonacyjno- artykulacyjne i dlatego w tym wieku istnieje możliwość bezbłędnej wymowy

- Opanowanie języka obcego w tym wieku pozwala wytworzyć w dziecku motywację do nauki języków obcych w przyszłości

- Badania wykazały, że po jednym roku wychowania w przedszkolu dwujęzycznym, dzieci były w stanie zrozumieć większość pytań nauczycielki, a dzieci w wieku czterech lat potrafiły skutecznie przyswoić sobie język w krótkim czasie.



Literatura:  

M. Olpińska „Wychowanie dwujęzyczne”
Anita Szendzielorz, „Aspekty dwujęzycznego wychowania”, Bliżej przedszkola nr3,2010
Ewa Borkowska „ Język angielski w przedszkolu”, Bliżej przedszkola nr3,2010
strona internetowa www. bilingual.com.pl
materiały Komisji Europejskiej www.ec.europa.eu

Opracowała: Agnieszka Ryba